Белиот терор (Грција)
Белиот терор (грчки: Λευκή Τρομοκρατία) бил терминот што се користел во Грција, аналогно на слични случаи, за периодот на прогон на членовите на Комунистичката партија на Грција (КПГ) и други поранешни членови на левичарската Движење на отпорот, Националноослободителен фронт од времето на Втората светска војна во 1945–46, пред избувнувањето на Граѓанската војна во Грција.
Позадина[уреди | уреди извор]
За време на окупацијата на Грција, Националноослободителен фронт со доминација на комунистите станала главната организација во рамките на движењето Движење на отпорот. До летото 1944 година, со проценето членство од половина до два милиони, и располагајќи со околу 150.000 борци, таа била далеку поголема од своите најблиски некомунистички ривали, Народна Републиканска Грчка Лига и ЕККА.[1][2][3] Зголемените тензии со другите ривалски групи, поттикнати од идеологијата, како и од амбициите наНационалноослободителен фронт да биде единствениот инструмент за „националното ослободување“, довеле до повторени судири во 1943–44 година, во она што подоцна било наречено „прва фаза“ од Граѓанската војна.[2]
Во времето на ослободувањето на Грција во октомври 1944 година, Националноослободителен фронт доминирале во земјата, освен во поголемите градови, особено во Атина, каде британските сили ја поддржале вратената грчка влада во егзил. Како од враќањето на власта во егзил, нова Влада на чело со Георгиос Папандреу била основана во Грција, со учество на НОФ и КПГ, според Договорот од Казерта. Внатрешните несогласувања на владата резултирале со повлекување на министрите на ЕАМ. Заспаното ривалство меѓу владата на Папандреу, поддржана од Британците, и Националноослободителен фронт, резултирало со Декемвриските настани во Атина (декември 1944 – јануари 1945 година), каде што Националноослободителен фронт бил поразен и разоружување на организацијата во Договорот Варкиза (февруари 1945).[4]
Договорот од Варкиза никогаш не бил целосно имплементиран бидејќи неговите услови содржеле многу намерни пропусти и нејаснотии. Владината страна не ги исполнила своите обврски, додека непријателските членови на КПГ, како што бил Арис Велучиотис, криеле големи складишта на оружје во очекување на идните репресалии од страна на десничарите.[5]
Белиот терор и избувнувањето на Граѓанската војна[уреди | уреди извор]
Грчките левичари биле систематски ускратени од нивните политички и законски права од страна на владата, олеснувајќи го нивниот последователен прогон.[6] Со неутрализирањето на Националноослободителен фронт, неговите членови станале лесен плен за различни десничарски групи како одмазда за претходниот „Црвен терор“.[4] Тие се движеле од поранешни членови на колаборационистичките Тагмата асфалиас до владините паравоени безбедносни служби, главно грчката жандармерија и Националната Гарда, дејствувајќи со премолчена поддршка на владата. Така, како што истакнувал Полимерис Воглис, „[ако] на друго место во Европа затворите биле преплавени со фашисти и нивни соработници, во Грција повеќето затвореници биле членови на левичарски организации на отпорот“: според Британската правна мисија во Грција, на 16.700 затвореници на 1 октомври 1945 година, 7.077 биле криминалци од обичајното право, 6.027 биле левичарски затвореници затворени по Декемвриските настани, а само 2.896 биле соработници на фашистите.[7] Заклучно со декември 1945 година, 48.956 лица биле барани од грчките власти поради нивната поврзаност со Националноослободителен фронт.[5] Кампањата на прогон траела во текот на 1945 година и поголемиот дел од 1946 година и била критичен елемент во радикализацијата и поларизацијата на политичката клима во земјата.[8]
До мај 1945 година, Националната гарда формирала пунктови низ целата земја, но нејзиниот број бил недоволен за одржување на редот и работната сила а Жандармеријата била исто така исцрпена за време на Декемвриските настани. Под тие околности, полициското работење често било спроведено од екстремно десничарски паравоени организации, особено од Организацијата Х. Во областите како што Крит, јужен Пелопонез и Тесалија, паравоените банди ги надминале официјалните безбедносни единици дури и по 1946 година.[9] Додека британската инволвираност во директната поддршка на екстремно десничарските паравоени сили останала контроверзно прашање во грчката историографија и не било дефинитивно докажана. Било сигурно дека британските власти ги толерирале нивните активности и не вложиле напор да го спречат прогонот на грчките левичари.[6] По Договорот од Варкиза, биле формирани 35 екстремно десничарски одреди на смртта во Централна Грција, 35 во Тесалија, 23 во Епир, 50 на Пелопонез, 38 во областа Западна Македонија, вкупно 35 банди дејствувале во областа Централна Македонија, областите Источна Македонија и Тракија. Одредите на смртта, исто така, оперирале на различни грчки острови, со што вкупниот број на паравоени сили бил над 230 банди, кои броеле од 10.000 до 18.000 членови во јули 1945 година.[10] По вториот партиски конгрес на КПГ во февруари 1946 година, околу 250 левичарски милиции за самоодбрана, познати како Групи на демократски вооружени прогонети борци (ОДЕКА), биле формирани низ Грција, со вкупно околу 3.000 мажи. Најголем дел од милиционерите биле поранешни борци на ЕЛАС.[11] Бојкот на левицата на изборите во 1946 година, и конечно продолжување на војувањето со избувнувањето на третата, или главната фаза, од Граѓанската војна во Грција во пролетта 1946 година.
Во периодот помеѓу Договорот од Варкиза и изборите во 1946 година, десничарските терористички одреди извршиле 1.289 убиства, 165 силувања, 151 киднапирања и присилни исчезнувања. 6.681 лице биле повредени, 32.632 мачени, 84.939 уапсени, а 173 жени биле избричени ќелави. По победата на Обединетата постава на националистите на 1 април 1946 година и до 1 мај истата година, 116 левичари биле убиени, 31 повредени, 114 мачени, 4 згради биле запалени и 7 политички канцеларии биле опустошени.[12]
Поврзано[уреди | уреди извор]
- Макронисос
- Како камени лавови на портата во ноќта
- Внатрешен егзил во Грција
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Tucker 2013.
- ↑ 2,0 2,1 Stavrakis 1989.
- ↑ Clogg 1979.
- ↑ 4,0 4,1 Rajak 2010.
- ↑ 5,0 5,1 Alivizatos 1995.
- ↑ 6,0 6,1 Margaritis 2005.
- ↑ Voglis 2004.
- ↑ Close 1995.
- ↑ Close 2000.
- ↑ Kyritsis 2012.
- ↑ Kamarinos 2015.
- ↑ Margaris 1966.